در صنعت ساختمان سازی امروزه، تلاش بر این است تا از بهترین مصالح برای ساخت و ساز استفاده شود. از همین رو نیز استفاده از بلوک هبلکس به عنوان یکی از بهترین مصالح برای ساخت بناهای مختلف استفاده و پیشنهاد می شود. در واقع هبلکس یا هپلکس که در بازار به عنوان سیپورکس هم شناخته می شود؛ در زمره مصالح جدید و در عین حال پرکاربرد ساختمانی است که از مهم ترین کاربرد آن به دیوارکشی می توان اشاره کرد. با وزن سبک و ویژگی‌های منحصر به فرد خود، این بلوک به سرعت به انتخاب اصلی در صنعت ساختمانی تبدیل شده است. با ما در ادامه این مقاله همراه شوید تا با تاریخچه، مزایا و معایب و دیگر نکات در ارتباط با بلوک هبلکس بیشتر آشنا شویم.
بلوک هبلکس چیست؟
هبلکس یک نوع بتن متخلخل است که در ساختمان ها کاربرد داشته و مقاومت فشاری بالا و وزن پایین آن از جمله مهم ترین مزایای بلوک هبلکس است. بلوک هبلکس یکی از مصالح ساختمانی است که از ترکیب سیمان، آهک، پودر آلومینیوم و سیلیس تولید می‌شود. این بلوک ها کاربردهای متنوعی در صنعت ساختمان سازی دارند که با توجه به ویژگی های خاص آنها مانند عایق بودن در برابر صدا و حرارت و رطوبت و وزن پایین، کاربرد آنها رو به گسترش است.
از بلوک هبلکس یا بلوک سبک ACC در عایق کاری ساختمان استفاده می شود. هبلکس در بیرون و داخل ساختمان ها بر اساس ساختاری که دارند مورد استفاده است و به آسانی و با سرعت بالا نصب می شود. لوله‌گذاری و فرآیند کشش سیم در ساختمان‌های از بلوک هبلکس بسیار آسان‌تر است؛ زیرا هبلکس به سادگی با استفاده از اره برش می‌خورد و میخ و پیچ به راحتی در آن قرار می‌گیرند.
تاریخچه بلوک هبلکس
همانطور که در بالا اشاره کردیم؛ بلوک هبلکس یک بلوک متخلخل است که در سال 1924 میلادی توسط یک مهندس آرشیتکت سوئدی اختراع شد و به جامعه مهندسین معرفی شد. در حال حاضر این بتن در اروپا و امریکا با نام های تجاری HEBEL , YTONG یا Siporexx شناخته و تولید می شود که در ساخت و ساز نیز کاربرد بسیار زیادی دارد.
محصول هبلکس با ترکیب و پخت مواد اولیه تولید می‌شود. Johan Axel Erikson، مهندس سوئدی، با آزمایش‌های متعدد، متوجه شد که با عمل آوری این مواد در حرارت و فشار زیاد، می‌توان محصولی بتنی متخلخل با مقاومت بالا و خصوصیات عایق‌گذاری مناسب به دست آورد. این محصول پس از ایجاد تغییراتی در فرمولاسیون آن Autoclaved Aerated Concrete یا به اختصار AAC نام گرفت.
در سال 1943 نیز آلمانی ها از این تکنولوژی استفاده کرده و AAC را با نام های تجاری مختلفی تولید کردند. هم زمان با سوئد و آلمان، انگلستان نیز خاکستر را جایگزین سیلیس کرد و این روزها مدت طولانی است که این کشورها از بلوک AAC استفاده می کنند.
در حال حاضر، با اعمال تغییرات کوچک در فرمولاسیون و فرآیند تولید بلوک‌ها، ساختار آنها بهبود یافته و ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی آنها تقویت شده است. در سال های اخیر نیز بیش از 450 تولید کننده در 41 کشور جهان بلوک AAC را تولید می کنند و به بازار کشورهای مختلف دنیا عرضه می کنند.
مزایای بلوک هبلکس چیست؟
با توضیحاتی که در ارتباط با معرفی هبلکس در بالا اشاره کردیم؛ به سراغ مزایای این بلوک پرکاربرد می رویم. همانطور که می دانید؛ هر کدام از انواع مصالح ساختمانی دارای مزایا و معایب مختلفی هستند که مزایای آنها موجب می شود تا در فرایند ساختمان سازی از آنها استفاده بیشتری شود.مزایای فراوان بلوک‌های هبلکس آن را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای دیوار چینی، محوطه‌سازی و سقف تبدیل کرده است. استفاده گسترده آن در این زمینه‌ها نشان‌دهنده کارایی واضح آن است. در ادامه به بررسی بیشتر این مزایا می پردازیم:
سبک بودن بلوک هبلکس
یکی از ویژگی های بارز بلوک هبلکس، وزن پایین آن است که در مقایسه با آجر و دیگر مصالح دیوارچینی آن را متمایز کرده است. یک عدد بلوک هبلکس در ابعاد 20×25×60 حجمی معادل 46 آجر دارد اما وزن آن در مقایسه با آجر یک به 4 است. به همین دلیل هم با توجه به وزن کم و سهولت حمل و نقل از آن بیشتر استفاده می شود.
مقاومت در برابر حرارت
میزان مقاومت بلوک سبک هبلکس با توجه به ترکیبات و همچنین نحوه پخت و متخلخل سازی آن در برابر حرارت و دما به شدت زیاد است. همین موضوع نیز موجب صرفه جویی بیشتر در مصرف انرژی می شود. قوانین جدید ساختمان‌سازی، مهندسان را به استفاده از هبلکس ترغیب کرده تا نیاز به عایق‌های دیگر را از بین ببرند. ساختمان‌های هبلکسی از انرژی کمتری استفاده می‌کنند. این خانه‌ها به راحتی گرم می‌شوند و حرارت خود را بسیار بهتر حفظ می‌کنند.
عایق صوتی
از دیگر ویژگی های مهم هبلکس که توجه بسیاری از ساختمان سازان را به خود جلب کرده است؛ عایق بودن آن در برابر صدا است که موجب می شود تا سر و صدای بیرون به داخل آپارتمان وارد نشود. وجود حباب های ریز هوا در ساختار هبلکس باعث می شود که صدا در هنگام برخورد با آنها بشکند و به راحتی منتقل نشود. تنها در صورت داشتن دسیبل های بالا، صدا از دیوارهای هبلکس عبور می کند.
مقاومت در برابر زلزله
ویژگی مهم دیگری که هبلکس دارد؛ مقاومت آن در برابر زلزله است. مقاومت این بلوک ها در برابر زلزله با توجه به نوع متریال و بافت و وزن پایین آن است که بسیار بالا بوده و استفاده از آنها در ساختمان سازی توصیه می شود. سازه هایی در برابر زلزله استحکام و مقاومت بیشتری دارند که سبک باشند؛ از همین جهت نیز این نوع سازه ها در برابر فشار و تنش مقاومت بالایی دارند. استفاده از بلوک هبلکس در سازه‌ها، وزن ساختمان را کاهش داده و به مقاومت آن افزوده است.
سرعت بالای اجرا
نصب و اجرای بلوک هبلکس با استفاده از چسب مخصوص و با سرعت بالایی صورت می گیرد به همین دلیل هم در زمان اجرای پروژه ها صرفه جویی می شود. علاوه بر این، به دلیل آن که ابعاد بلوک های هبلکس بزرگتر از دیگر مصالح ساختمانی است با سرعت بیشتری دیوارچینی انجام می گیرد. همچنین راحتی دیوارچینی با هبلکس به حدی است که کارگران معمولی هم می توانند دیوار چینی را انجام دهند. وزن پایین هبلکس موجب شده تا با سرعت بالاتری جابجا شود. به همین دلیل هم هزینه تمام شده اجرا و انتقال و مصرف ملات آن کمتر از دیگر مصالح ساختمانی است.
عایق آتش سوزی
بلوک هبلکس همچنین عایقی در برابر آتش سوزی است. این بلوک ها حرارت را به کندی انتقال می دهند و استفاده از سیلیس در آنها موجب می شود تا آنها نسوزند. در ساختمان هایی که در ساخت آنها از هبلکس استفاده شده باشد؛ انتقال آتش به قسمت های دیگر ساختمان به سختی صورت می گیرد. بنابراین جلوگیری از انتقال آتش از مزایای مهم بلوک های هبلکس است. این مزیت هبلکس موجب شده است تا در گرفتن مجوزهای ساختمانی از شهرداری دیگر نیازی به استفاده از عایق های دیگر برای سر و صدا و گرما نباشد.
استفاده از هبلکس در سازه ها خسارات جانی در هنگام آتش سوزی را کاهش می دهد و خسارت های مالی نیز به پایین ترین میزان خود می رسد. در صورت آتش گرفتن یک ساختمان می توان با محصور کردن یک فضا آتش به دیگر اتاق ها منتقل نشده و می توان جان تعداد زیادی از افراد را نجات داد و به این صورت کار برای آتش نشان ها نیز ساده تر است. به همین دلیل هم استفاده از دیوارهای هبلکس برای فضاهایی مانند کتابخانه ها گزینه بسیار خوبی است.
عایق رطوبت و یخ زدن
از دیگر مزایای مهم هبلکس آن است که در برابر رطوبت عایق است و به همین دلیل هم می توان در شهرهای شمالی به راحتی از آنها استفاده کرد. با استفاده از این بلوک ها رطوبتی که به داخل ساختمان نفوذ پیدا می کند؛ بسیار کم است. در صورتی که لوله ها در ساختمان دچار شکستگی یا ترکیدگی شوند؛ این بلوک ها نقش عایق را بازی می کنند. علاوه بر این با توجه به این که هبلکس رطوبت کمی را جذب می کند هرگز هم یخ نخواهد زد. دیوارهایی که یخ می زنند آسیب پذیری بسیاری داشته و در طولانی مدت ممکن است دچار ریزش شوند.
امکان ساخت سفارشی بلوک
همانطور که گفتیم بلوک های هبلکس سایز بزرگی داشته و در قالب های بزرگی تولید می شوند و سپس عمل برشکاری بر روی آنها صورت می گیرد. عمل برشکاری بر روی این بلوک ها می تواند در ابعاد مورد نیاز هم صورت بگیرد.
معایب بلوک هبلکس کدام است؟
در کنار مزایای بلوک هبلکس باید به معایب آن نیز بپردازیم:
مقاومت فشاری پایین بلوک هبلکس
ضعف بزرگی که در بلوک هبلکس وجود دارد، افت کمیتی در مقاومت فشاری آن است، که باعث می‌شود این مصالح ساختمانی قدرت کمتری در مقابل فشارهای جانبی از خود نشان دهند. به همین دلیل هم از این بلوک ها نمی توان در دیوارهای باربر استفاده کرد و تنها به استفاده در دیوارهای غیر سازه ای و یا غیر باربر محدود می شود. در برخی از موارد و برای افزایش مقاومت این بلوک ها ضخامت آنها را در دیوار چینی افزایش می دهند که البته این کار هزینه های پروژه های ساخت و ساز را بیشتر کرده و موجب کاهش فضای مفید موجود در یک سازه می شود و به هیچ عنوان راه حل کاربردی نخواهد بود.
اتصال هبلکس به سازه غیرقابل نفوذ نیست
از دیگر معایب این بلوک ها آن است که در دیوارچینی و ساخت و ساز، ایمنی لازم را ندارد زیرا اتصال مناسبی به سازه ندارد. بلوک هبلکس در مقایسه با مصالح دیگر مانند پنل‌های سه‌بعدی، انعطاف پذیری و صلبیت کمتری دارد که این موضوع باعث می‌شود تا در مقایسه با سایر مصالح، اتصال پذیری کمتری به سازه داشته باشد. این عدم اتصال موجب می شود تا مقاومت ساختمان در برابر بار و فشار کمتر شود.
هزینه تولید بلوک هبلکس بالا است
به دلیل وجود ماده سیلیس به عنوان ماده اصلی در تولید هبلکس، هزینه تولیدات این مصالح بالا است. ماده اصلی تولید بلوک هبلکس سیلیس است و استخراج این عنصر و فرایند استفاده از آن در تولید این بلوک یک پروسه هزینه بر است و به همین دلیل هم هزینه های تولید آن را افزایش می دهد.
تولید متریال هبلکس زمان بر است
متریال هبلکس فرایندی طولانی را طی می کند تا به شکل نهایی تبدیل شود. فرآیند تولید بلوک‌های هبلکس از استخراج سیلیس و آلومینیوم و دیگر مواد اولیه آغاز می‌شود. سپس با ترکیب این مواد، ایجاد تخلخل در ساختار، قالب‌گیری و پخت بلوک‌های هبلکس ادامه پیدا می‌کند که هر یک از این مراحل نیازمند هزینه و نیروی کار زیادی هستند.
خصوصیات فنی بلوک هبلکس
بلوک هبلکس همانند دیگر مصالح ساختمانی دارای خصوصیات فنی منحصر به فرد خود است:
ابعاد هندسی:
ابعاد هندسی که این بلوک ها بر اساس آنها تولید می شوند عبارت است از: ۶۰*۲۵*۱۰، ۶۰*۲۵*۱۵، ۶۰*۲۵*۲۰، ۶۰*۲۵*۲۵، ۶۰*۲۵*۳۰ سانتی متر. که همانطور که اشاره کردیم این بلوک ها در ابعاد سفارشی نیز تولید می شوند.
چگالی :
دانسیته یا چگالی هبلکس را زمانی که خشک است مشخص می کنند. وزن تقریبی هر متر مکعب دیوارچینی با بلوک های هبلکس حدود یک سوم وزن همان دیوار چینی با آجر می باشد. به بیان دیگر با جایگزین نمودن بلوک هبلکس با آجر وزن دیوار چینی تا سه برابر کاهش می یابد.
جرم حجمی بلوک های هبلکس تولید شده بین 400 تا 800 کیلوگرم بر متر مکعب است.
مقاومت فشاری :
مقاومت فشاری بلوک هبلکس 35 کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. این اندازه گیری توسط نمونه های مکعبی 10 سانتی متری انجام می گیرد.بدلیل عمل آوری این بلوک‌ها در اتوکلاو با استفاده از بخار و فشار، در پایان فرآیند به مقاومت نهایی می‌رسند و نیاز به دیگر عملیات تقویتی ندارند.
نرخ مقاومت در برابر آتش :
دیوارهای ساخته شده با بلوک های هبلکس در برابر آتش مقاومت بالایی دارند. به عنوان یک ماده ضد آتش (Fire Wall) معروف هستند. این مصالح آتش نمی گیرد و در آتش سوزی گازهای سمی از خود متصاعد نمی کند و همچنین بلوک های هبلکس مقاومتی تا حدود ۱۵۰۰ درجه سانتیگراد را دارند. این بلوک ها با توجه به ضخامت آنها می توانند بین 2 تا 6 ساعت در آتش مقاومت کنند.
مقاومت حراراتی :
هبلکس دارای ضریب انتقال حرارت کمی است که ناشی از تخلخل هوا در ساختار آن می‌باشد و به این دلیل انتقال حرارت در آن به میزان کمتری اتفاق می‌افتد. ضریب انتقال حرارت در بلوک های هبلکس بین ( w/m.k ) 0.11 الی 0.13 وات بر متر مربع در درجه ی کلوین است.
هدایت حرارتی :
هدایت حرارتی بلوک های هبلکس ( w/m.k ) ۰.۱۶ تا ۰.۱۸ است.
مراحل تولید بلوک هبلکس کدام است؟
برای تولید بلوک هبلکس با کیفیت، مراحل متعددی انجام می‌شود تا محصول نهایی و با کیفیتی به دست آید. مراحل تولید این مصالح به دقت در اجرا و کیفیت مواد اولیه نیاز دارد. در ادامه به بررسی این مراحل می پردازیم.
-
ترکیب مواد اولیه
اولین مرحله تولید و ساخت بلوک های هبلکس تهیه دوغاب آب و سیلیس است. وزن آهک و سیمان باید به اندازه ای باشد که دوغاب به غلظت مناسبی برسد. در این مرحله میکسرهایی مخصوص سه ماده اصلی در کارخانه تولید هبلکس را دریافت کرده و وزن مواد را با دقت بالایی بررسی می کنند. تأثیر و اهمیت این مرحله بر قیمت نهایی بلوک‌های تولید شده به نوع و کیفیت مواد اولیه بستگی دارد. اما در عین حال با در نظر گرفتن عوامل دیگر نیز بسیار مهم و حیاتی است. عوامل دیگری نیز در این معادله تأثیرگذار هستند، از جمله فرآیند تولید و کنترل کیفیت.
-
قالب ریزی
هر کدام از قالب هایی که تهیه می شوند باید به میزان ½ ارتفاع از مواد پر شوند. پس از این مرحله نوبت به هوادار کردن می رسد که فعل و انفعالات شیمیایی موجب ایجاد حباب های ریز در این محصول می شود. این حباب موجب می شود تا مخلوط به اندازه کل قالب رشد کند. قبل از مرحله قالب ریزی نیاز است که این قالب ها با مازوت اندود شود تا چسبندگی پیدا نکند.
-
کنترل کیفی
محصول نهایی هبلکس پس از به اندازه کافی هوا گرفتن وارد مرحله کنترل کیفیت می‌شود. در این مرحله، یک لایه از سطح خارجی بلوک برداشته می‌شود تا سطوح خارجی صاف و هموارتر شود. اندازه‌های برش نیز بر اساس سفارش مشتری تنظیم می‌شوند و قیمت‌گذاری نیز بر پایه این پارامترها انجام می‌شود.
-
پخت هبلکس
در مرحله آخر بلوک ها وارد اتوکلاوها در درمای حرارت حدود ۲۰۰ درجه سانتی گراد و فشار ۱۲ اتمسفر می شوند. بعد از تولید، بلوک‌های هبلکس آماده برای ورود به بازار مصرف می‌شوند.
استاندارد ها و نشریات بلوک هبلکس
بلوک های هبلکس مصالحی هستند که مطابق با استاندارد ۸۵۹۳ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تولید می شوند و استانداردهای مرتبط زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- استاندارد ملی ایران شماره ۸۵۹۲ : بتن سبک – تعیین جمع شدگی ناشی از خشک شدن بتن هوادار اتوکلاو شده
- استاندارد ملی ایران ۸۵۹۶ : بتن سبک – تعیین مقاومت فشاری بتن هوادار اتوکلاو شده
- استاندارد ملی ایران ۹۱۵۹ : بتن سبک – تعیین درصد رطوبت بتن هوادار اتوکلاو شده
- استاندارد ملی ایران ۸۵۹۴ : بتن سبک – تعیین جرم حجمی خشک بتن هوادار اتوکلاو شده
مراحل اجرایی دیوارچینی با بلوک هبلکس
برای دیوارچینی با هبلکس باید به نکات زیر توجه داشت:
- در مرحله اول باید هبلکس خوب و باکیفیت تهیه شود.
- ملات مصرف برای نصب این مصالح باید به مقدار کافی تهیه شود. این مقدار بر اساس متراژ مشخص می شود.
- در چیدن رج اول به دلیل اساس و پایه بودن در دیوار تراز بودن و نحوه چینش بسیار مهم است
- پس از چیدن هر ردیف بلوک هبلکس، مرحله بعدی این است که ملات به مقدار کافی روی آنها ریخته شود. سپس ملات مناسبی روی بلوک‌ها اعمال و تراز شوند. در صورت استفاده از ملات به عنوان چسب برای هبلکس، ضخامت آن باید حداقل 2 میلیمتر و حداکثر 3 میلیمتر باشد. برای تراز کردن چسب روی سطوح، از ماله یا کاردک استفاده کنید.
- پس از انجام چینش هر ردیف بلوک هبلکس، تراز آن با دقت با استفاده از شاقول بررسی و اعتبارسنجی می‌شود.
- در ردیف های بعدی درزهای عمودی باید حدود 10 تا 15 سانتی متر با رج پایین فاصله داشته باشد. برای تراز کردن بلوک ها هم از چکش پلاستیکی می توان استفاده کرد.
- به طبقه آیین نامه 2800، سطح ستون‌ها با عایق پوشانده می‌شود. این اقدام به منظور جلوگیری از بروز پل حرارتی در اتصالات فلزی انجام می‌شود. همچنین، سطح خارجی بلوک‌ها باید حداقل چند سانتیمتر از سطح هر یک از ستون‌های فلزی جلوتر قرار گیرد.
- در پایان نیز نماسازی های لازم برای نصب بلوک ها انجام می شود.
اجرای وال پست دیوار هبلکس به روش وال مش
وال مش نسل جدید وال پست دیوار هبلکس است. به تازگی وال مش جایگزین وال پست‌های قدیمی شده و به سرعت اجرا می‌شود. با توجه به این که این روزها از دیوار هبلکس برای ساخت پارتیشن یا دیوارهای داخلی در سازه ها استفاده می شود؛ از وال مش برای پیشگیری از خرابی این دیوارهای داخلی استفاده می شود تا در زمان زلزله یا هر نوع فشاری استفاده شود. اجرای وال مش مزایای بسیاری دارد که از مهم ترین آنها جلوگیری از وارد شدن نیروی ناشی از زلزله به هر کدام از اجزای سازه است. به طور خلاصه مزایای اجرای وال مش عبارتند از:
- کاهش هزینه اجرای وال پست
- کاهش زمان اجرای وال پست
- حذف وادارهای قائم و افقی
- حذف میلگرد بستر
قیمت بلوک هبلکس چقدر است؟
عوامل متعددی بر قیمت بلوک هبلکس متأثر است، که به شرح زیر است:
- قیمت سیلیس
- کیفیت مواد اولیه آن
- برند
با عرض ادب و احترام نصب وال مش بر روی کدامیک از بلوک های معرفی شده جوابدهی بهتر دارد که ازنظر اقتصادی هم مقرون به صرفه باشد
با سلام به شما، وال مش ها سازگاری اجرایی بالایی با انواع و اقسام مصالح مصرفی دیوار دارند، البته بلوک هبلکس هنوز در کشور ما جا نیافتاده و استفاده از اون هم نیازمند تایید مهندس ناظر است ولی نصب وال مش بر روی آن به راحتی انجام میگیرد درباره مصالح دیگه هم به همین منوال می‌باشد برای کسب آگاهی بیشتر به مقاله انواع بلوک دیوار چینی مراجعه کنید.