سیستم عایق حرارتی و نمای اتیکس(ETICS) چیست؟

دیوارهای ساختمان، از مهم‌ترین بخش‌های هر ساختمانی به شمار می‌روند. این دیوارها محیط داخلی و خارجی ساختمان را از هم تفکیک کرده و نقش مهمی در برقراری ایمنی ساختمان به ویژه محافظت و مراقبت از ساختمان در برابر حریق و آتش‌سوزی ایفا می‌کنند. از طرفی این دیوارهای خارجی هستند که موجبات فراهم کردن آسایش و آرامش را برای ساکنین ساختمان مهیا می‌کنند.استفاده از سیستم اتیکس در نماهای ساختمان، دیوارها را به عایق حرارتی و صوتی تبدیل کرده و مصرف انرژی را بهبود می‌بخشد، شرایط زندگی اهالی ساختمان را بهبود می‌بخشد.

در این مقاله قصد داریم به شکلی جامع و کامل به مبحث عایق حرارتی اتیکس (ETICS) که در  نشریه 714 (دستورالعمل طراحی سازه ای نمای ساختمان ها) بدان پرداخته شده است بپردازیم. پس اگر شما هم علاقه‌مند هستید اطلاعات کاملی در این زمینه کسب کنید، با ما در این مقاله همراه باشید.

عایق حرارتی و اهمیت آن در ساخت و سازهای شهری

عایق حرارتی، به عایقی گفته می‌شود که برای کاهش میزان انتقال حرارت در بین دو ناحیه با دماهای مختلف به کار می‌رود. در صنعت ساختمان، استفاده از عایق‌های حرارتی اهمیت بسیاری دارد. چرا که این عایق‌ها کمک می‌کنند تا انرژی به شکلی کارآمد مصرف شده و همچنین میزان هزینه‌های مربوط به تامین انرژی کاهش یابد. عایق‌های حرارتی با جلوگیری از هدررفت انرژی موجب می‌شوند ساکنین ساختمان احساس راحتی بیشتری داشته باشند و آسایش و آرامش آنها را فراهم می‌کنند. شما با استفاده از عایق‌های حرارتی، می‌توانید جلوی انتقال حرارت را از بیرون به درون ساختمان بگیرید. همچنین جلوی انتقال حرارت از داخل به بیرون ساختمان هم با استفاده از عایق‌های حرارتی گرفته می‌شود. به این ترتیب نیاز کمتری به انرژی خواهید داشت و در نتیجه لازم نیست هزینه‌های گزافی را بابت تامین انرژی بپردازید.

عایق‌های حرارتی انواع متفاوتی دارند که هر کدام می‌توانند باعث بهبود در مصرف انرژی شوند. هر کدام از این عایق‌ها ویژگی‌های خاصی دارد و کاربردهای متفاوتی را می‌توان از آنها متوقع بود. استفاده از عایق‌های حرارتی به دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی، فراهم کردن آسایش و آرامش در اهالی، حفاظت از محیط زیست و کاهش گرمایش جهانی و همچنین بهبود میزان کیفیت هوای داخلی رواج بسیاری در صنعت ساخت و ساز دارد. از طرفی با استفاده از این عایق‌ها مانند سیستم اتیکس می‌توانید جلوی ورود رطوبت به ساختمان را هم گرفته و مانع از خرابی آن شوید. عایق‌های حرارتی به خوبی می‌توانند در امر افزایش طول عمر ساختمان هم تاثیرگذار باشند. یکی از این عایق‌های حرارتی، سیستم عایق حرارتی اتیکس (ETICS) است که در نمای ساختمان به کار می‌رود. در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.

نمای اتیکس و یا سیستم عایق حرارتی اتیکس (ETICS) چیست؟

نمای اتیکس یا سیستم عایق حرارتی اتیکس (ETICS) نوعی از مجموعه نماهای عایق‌دار برای استفاده در پوسته خارجی ساختمان است. این سیستم عایق روی بیشتر دیوارهای به اتمام رسیده، قابلیت اجرا دارد. این دیوارها می‌توانند دیوارهای بتنی، فلزی یا چوبی باشند. سیستم عایق حرارتی نمای اتیکس، علاوه بر این که عایق حرارتی لازم را فراهم می‌کند، باعث می‌شود که امر هوا بندی و نیز آب‌بندی ساختمان هم انجام شود. این سیستم از نظر طراحی‌های معماری بسیار متنوع است. این تنوع در بافت و رنگ‌های متفاوت در بازار موجود است.

عایق‌های حرارتی اتیکس در هر ساختمانی قابل اجرا هستند. به شرطی که نمای ساختمان کاملا سالم باشد و هیچ آسیبی ندیده باشد. همچنین نباید در نمای ساختمان از طراحی‌های چندجزئی استفاده شده باشد. در غیر این صورت شما می‌توانید این عایق حرارتی را در نمای همه ساختمان‌ها اجرا کنید. برخی از مواقع نمای اتیکس با نام نمای EIFS هم خوانده می‌شود. گاهی اوقات هم به آن نمای مرکب ETICS یا سیستم نما نیز می‌گویند. این سیستم می‌تواند جریان هوا، حرارت، رطوبت و حتی بخار آب را کنترل نماید. عایق حرارتی اتیکس مانع نفوذ باران و برف، کنترل تابش خورشید و صدا، و کاهش انتقال آتش‌سوزی می‌شود. این باعث افزایش دوام و زیبایی نما می‌شود.

سایر نکات

شما می‌توانید از عایق حرارتی یا سیستم اتیکس (ETICS)  به شکل مستقل یا مرکب و به عنوان بخشی از دیوار خارجی استفاده کنید. سیستم نمای اتیکس در سال 1387 به وسیله مهندس امین افشار در اداره ثبت مالکیت‌های صنعتی ثبت گردید. شماره ثبت این سیستم نمای اتیکس 53339 است. لازم به ذکر است که اجرای نمای اتیکس می‌تواندحتی تا 70 درصد در هزینه‌های انرژی در ساختمان صرفه‌جویی به عمل آورد. به همین دلیل این نوع عایق حرارتی توانسته است بازار بین‌المللی را از آن خود کند. مزایای استفاده از چنین عایقی می‌تواند شامل موارد متعددی باشد که سعی می‌شود در همین مقاله به آنها اشاره شود.

نگاهی گذرا به تاریخچه نمای اتیکس (ETICS)

ظهور پلی استایرن منبسط و همچنین تولید اندودهای مصنوعی پایه آبی در دهه 50 میلادی باعث ابداع سیستم عایق حرارتی اتیکس شد. در واقع با تلفیق این دو محصول عایق حرارتی اتیکس در اروپا به صنعت ساختمان معرفی شد. از اتیکس علاوه بر آنکه در پروژه‌های نوسازی ساختمان‌های موجود استفاده می‌شد، در تجدید نمای ساختمان‌های تخریب‌شده پس از جنگ جهانی دوم هم استفاده شد. به این ترتیب استفاده از این سیستم در اروپا به سرعت رواج پیدا کرد. سپس در سال 1969 بود که این سیستم به کشور آمریکا هم راه یافت و مورد استقبال صنعت ساختمان قرار گرفت. به طوری که تا سال 1995 بیشتر از 18 میلیون متر مربع از نمای اتیکس در آمریکای شمالی مورد استفاده قرار گرفت و اجرا شد.

با گذشت زمان استفاده از نمای حرارتی اتیکس کم‌کم در کل جهان رواج پیدا کرد و توانست جایگاه ویژه‌ای در صنعت ساختمان به خود اختصاص دهد. در ایران، استفاده از نمای عایق حرارتی و سیستم ETICS رواج یافته است. افراد فعال در صنعت ساختمان به دلیل مزایای این نوع عایق حرارتی، این گزینه را در انتخاب نمای ساختمان ترجیح می‌دهند و از آن بهره می‌برند.

 سیستم عایق حرارتی از چه قسمت‌هاییETICS تشکیل شده است؟

سیستم نمای عایق حرارتی اتیکس به عنوان یک سیستم نمای خارجی، از سه بخش اصلی تشکیل شده است که در ادامه به طور خلاصه به آن‌ها اشاره می‌شود:

• عایق

شایع‌ترین و رایج‌ترین مواد برای عایق می‌تواند شامل فوم پلی استایرن منبسط و نیز پشم معدنی تخته‌ای باشد. البته می‌توان از سایر عایق‌ها هم استفاده کرد. لایه عایق مدنظر، از هر جنس و موادی که باشد، باید به وسیله میخ‌های پرچ به دیوار پشت نمای ساختمان متصل گردد.

• مسلح‌کننده

دومین جز اصلی سیستم نمای دارای عایق حرارتی خارجی اتیکس، مسلح‌کننده است. برای مسلح کردن از تخته‌های عایق یک لایه از جنس اندود سیمانی استفاده می‌شود. همچنین در کنار اندود سیمانی از مش الیاف مسلح‌کننده هم استفاده می‌کنند. این الیاف معمولا الیاف شیشه‌ای هستند که مقاوم به قلیا بوده و برای جلوگیری از ایجاد ترک در نما مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• پوشش نهایی

سومین جز این سیستم نما شامل پوشش نهایی است. این پوشش نهایی می‌تواند اندود باشد یا چوب یا سرامیک و یا آجر لعاب‌دار. این سه جزء در کنار هم تشکیل نمای عایق حرارتی خارجی اتیکس را می‌دهند.

مزایا و ویژگی‌های منحصربه فرد نمای اتیکس عایق ساختمان چیست؟

استفاده از نمای اتیکس مزایای بسیاری در ساختمان دارد. در اینجا به بعضی از این مزایا اشاره خواهد شد:

• استفاده از نمای اتیکس به عنوان یک عایق حرارتی بسیار مطلوب و مناسب
• قابل اشتعال نبودن این نما و در نتیجه مقاومت در برابر حریق و آتش‌سوزی
• عدم نیاز این نوع نما به زیست‌کش برای تمیز کردن، آن هم به دلیل مقاومت نمای اتیکس در مقابل انواع خزه‌ها و قارچ‌ها
• نصب آسان و بسیار سریع سیستم اتیکس (ETICS)
• یک‌دست بودن این نما از نظر ظاهری
• تایید شده از جهت اکولوژی و کاملا سالم برای محیط زیست
• بهره‌وری میزان انرژی به دلیل استفاده از شیشه‌های کم‌مصرف
• افزایش میزان جذابیت بصری ساختمان
• دوام و طول عمر بالای آن

این مزایا باعث شده است که سازندگان از این نمای عایق حرارتی به شکلی گسترده در صنعت ساختمان استفاده کنند.

چرا از نمای اتیکس (ETICS) در ساختمان استفاده می‌شود؟

از آنجایی که نمای اتیکس می‌تواند همچون یک عایق حرارتی و صوتی عمل کند، در بحث انرژی باعث صرفه‌جویی بزرگی در هزینه‌های تامین انرژی می‌شود. این نمای ساختمان همچون هر عایق حرارتی دیگری، می‌تواند جلوی هدررفت انرژی را بگیرد. این مساله به خصوص این روزها که تامین انرژی برای گرم یا سرد نگهداشتن ساختمان در فصول مختلف سال می‌تواند باعث تحمیل هزینه‌های بسیار بر اهالی ساختمان شود، اهمیت ویژه‌ای دارد. در واقع مهم‌ترین عاملی که باعث شده از این نمای ساختمان استفاده شود، همین نکته است. شما می‌توانید با یک بار نصب این نمای ساختمان علاوه بر آنکه زیبایی ظاهری نمای خارجی ساختمان را تامین می‌کنید، جلوی هدررفت انرژی را هم بگیرید.

از طرفی با استفاده از این نمای اتیکس می‌توان بر استحکام و دوام ساختمان افزود. این نما از جهت طرح و رنگ، تنوع بسیاری دارد و حق انتخاب گسترده‌ای در اختیار افراد قرار می‌دهد تا به دلخواه طرح مورد نظر خود را انتخاب کنند. نمای اتیکس علاوه بر آنکه عایق حرارتی است، می‌تواند به عنوان یک عایق صوتی و رطوبتی هم عمل کند. از جهتی به دلیل سبک‌وزن بودن نسبت به زلزله هم مقاوم است. سیستم اتیکس (ETICS) به عنوان یک عایق حرارتی نما، نصب آسان و راحتی دارد و در برابر تابش خورشید هم تغییر رنگ نمی‌دهد. مجموع فوایدی که باعث شده است از این سیستم برای نمای ساختمان در سطح گسترده استفاده شود. در واقع شما با انتخاب این نوع نمای ساختمان با یک تیر دو نشان می‌زنید، هم ساختمان جلوه و زیبایی خاصی پیدا می‌کند و هم از نمای ساختمان به عنوان عایق استفاده می‌کنید.

طبقه‌بندی نمای اتیکس (ETICS) ساختمان مطابق نشریه 714

نمای اتیکس طبق نشریه 714 به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شود که در اینجا به اختصار به این دو دسته می‌پردازیم:

نمای ETICS پایه پلیمری (PB)   یا پوشش نرم

یکی از دو نوع نماهای اتیکس شامل نمای پایه پلیمری است که به آن پوشش نرم هم گفته می‌شود. این نما شامل ورقه‌های پلی استایرن منبسط شده است. این ورقه‌ها به لایه زیرین چسبانده شده‌اند. ضخامت لایه نهایی تقریبا چیزی در حدود 3 میلی‌متر است. لایه نهایی دربردارنده شبکه الیاف، پوشش پایه و همچنین پوشش نهایی است.

ETICS پایه پلیمری اصلاح شده (PM) یا پوشش سخت

دسته دوم در طبقه‌بندی سیستم عایق حرارتی نمای اتیکس (ETICS)، نوع PM آن است که نوعی پلی استایرن اکسترود شده است. این پلی استایرن به وسیله پیچ‌های فولادی با یک کلاهک پلاستیکی به لایه زیرین متصل می‌شود. توجه داشته باشید که پوشش پایه در چنین سیستم‌هایی شامل سیمان پرتلند اصلاح شده با پلیمر است. این پوشش پایه باید حداقل دارای 6 میلی‌متر ضخامت باشد. رعایت این جزئیات بسیار مهم است و نباید از آنها غفلت کرد.

به این مورد هم توجه کنید به صورت کلی نماهای عایق حرارتی و سیستم اتیکس بسیار متنوع هستند و از این نماها می‌توان در انواع مختلف ساختمان‌ها استفاده کرد. چه ساختمان مسکونی باشد یا تجاری، بلندمرتبه باشد یا کوتاه‌مرتبه. همچنین از این دو دسته نمای اتیکس می‌توان هم روی دیوارهای خشک اسفتاده کرد و هم روی دیوارهای بتنی یا مصالح بنایی از آن بهره برد.

سیستم نمای ETICS مقاوم در برابر ضربه چیست؟

سیستم عایق حرارتی اتیکس یا نمای حرارتی EIFS که در برابر ضربه مقاومت کافی را از خود نشان می‌دهد، شامل دو لایه پایه می‌شود. در مورد لایه اول، صخامت شبکه الیاف این لایه بیشتر از ضخامت شبکه الیافی است که به صورت معمول و متداول در لایه نمای اتیکس استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرفی لایه دوم هم باید مطابق روال معمول در اجرای چنین نمایی باشد. این لایه هم شامل یک شبکه الیاف است. به این ترتیب با استفاده از این دو لایه، نمای اتیکس در برابر ضربه مقاوم می‌شود.

طراحی عایق حرارتی اتیکس (ETICS) چگونه است؟

نماهای اتیکس دارای زه‌کش، در دو نوع موجود هستند. در نوع اول این نماهای عایق حرارتی، شیارهای کوچک عمودی وجود دارد که در پشت صفحه عایق تعبیه شده است. اما در نوع دوم این نوع عایق حرارتی نما، صفحه‌های عایق به لایه زیرین وصل می‌شوند و این اتصال با مهار مکانیکی است. سپس یک لایه بالشتکی و همچنین پوشش با هدف جلوگیری از نفوذ هوا در پشت این صفحه عایق‌ها اجرا می‌شوند.

لایه زه‌کشی که در این نما مورد استفاده قرار می‌گیرد از جنس پلاستیک است. برای هر دو نوع نمای اتیکس دارای زه‌کش، باید از یک نبشی پلاستیکی استفاده شود. این نبشی پلاستیکی سوراخ‌دار است و در قسمت زیرین تعبیه می‌شود تا امکان زه‌کشی را فراهم سازد. اگر از سیستم اتیکس (ETICS) و این نوع عایق‌های حرارتی نما برای ساختما‌هایی که دارای چندین طبقه هستند، استفاده می‌کنید باید برای تراز هر کدام از طبقه‌ها این نبشی در نظر گرفته شود.

طراحی عایق حرارتی اتیکس (ETICS) چگونه است؟

در طراحی عایق حرارتی ETICS، ضوابط نشریه 714 و مبحث 19 مقررات ملی ساختمان باید دقیقاً رعایت شود تا انتظارات موردنظر از این عایق حرارتی برآورده شود. بنابراین اطلاع از جزئیات این نشریه و همچنین مبحث 19 مقررات ملی ساختمان امر بسیار مهمی است.

لازم به ذکر است که نشریه 714 در واقع دستورالعملی است که در آن به طراحی سازه‌ای و الزامات آن و همچنین ضوابط عملکردی و اجرایی در نمای خارجی ساختمان‌ها می‌پردازد. این ضوابط مربوط به بازنگری اول این نشریه در سال 1401 است. هدف از این نشریه، ارائه ضوابط طراحی و اجرای نماهای مختلف تحت اثر بارهای وارد بر آن از جمله بارهای لرزه‌ای، بادِ ضربه و نیز عوامل محیطی تاثیرگذار بر روی دوام و پایداری نما اعلام شده است. این نشریه به راهکارهای مناسب برای مهار این عوامل می‌پردازد.

این نشریه برای اولین بار در سال 1395 توسط سازمان برنامه و بودجه و با همکاری سازمان مجری ساختمان‌ها و تاسیسات دولتی و عمومی تهیه شد. سپس برنامه در سال 1401 مورد بازنگری قرار گرفت. این نشریه، منبعی معتبر برای دستیابی به ضوابط مربوط است که برای جامعه مهندسی فراهم شده است. در این منبع، مفاهیم کلی، الزامات اجرایی نما، بارهای نمایی، و معیارهای پذیرش به طور کامل مورد بحث قرار گرفته است. شما هم در هنگام نصب و اجرای سیستم اتیکس و این عایق حرارتی باید به این ضوابط به صورت کامل عمل کنید تا نتیجه کار کیفیت مطلوبی داشته باشد.

مراحل اجرای عایق حرارتی نمای اتیکس در ساختمان چگونه است؟

برای اجرای عایق حرارتی نمای اتیکس باید دقت داشته باشید که اگر این عایق از نوع طبقه‌بندی PB است، باید ابتدا عایق روی سطح لایه هوابند قرار گیرد. خود این لایه هوابند روی دیوار پشتیبان اجرا می‌شود. برای اجرای این عایق حرارتی شما باید نوارهای چسباننده عایق را روی شکاف‌های تعبیه‌شده در پشت عایق قرار دهید. ابتدا نوارهای را بدون تأخیر روی سطح زیرین بچسبانید و فشار دهید. سپس صفحات عایق را به صورت ردیفی چسبانده و سطح را پس از چسبیدن کامل عایق، صاف و تسطیح کنید.

دقت داشته باشید که پیش از آنکه لایه پوشش پایه را اعمال کنید، باید لبه‌های انتهایی صفحه‌های عایق با کمک شبکه الیاف شیشه در اطراف بازشوها پوشانده‌ شوند. این شبکه الیاف همانطور که گفته شد، باید مقاوم به قلیا باشند. در ضمن این شبکه الیاف باید به صورت کامل در لایه پوشش پایه جاسازی شده باشند. پس از تثبیت این شبکه الیاف، شما می‌توانید لایه پوشش پایه را اعمال سازید. در مرحله بعد باید پوشش نهایی را روی سطح بپاشید یا به وسیله یک ماله آن را روی سطح به صورت کامل اجرا کنید.

در ضمن به این موضوع توجه کنید که در این نمای عایق حرارتی باید درزهای انبساطی و نیز لرزه‌ای تعبیه گردند. محل قرار گرفتن این درزها می‌تواند متفاوت باشد. معمولا این درزها هنگام نصب سیستم اتیکس در نما در تراز زیر تیر طبقه‌ها اعمال می‌شوند، در جایی که دیوارهای دارای نمای عایق حرارتی اتیکس در کنار نمایی از جنس سایر مصالح باشد.

هزینه اجرای عایق حرارتی نمای اتیکس (ETICS) در ساختمان چقدر است؟

برای محاسبه هزینه‌های مربوط به اجرا و نصب عایق حرارتی نمای اتیکس باید به چند موضوع توجه کرد. از آنجایی که نصب و اجرای نما باید به دقت انجام شود و همه نکات و جزییات رعایت شوند، بهتر است از افراد کارشناس این امر استفاده کنید. علاوه بر هزینه دستمزد این افراد باید هزینه مواد و متریال انتخابی مدنظر قرار گرفته شود. انتخاب مصالح ساختمانی امر بسیار مهمی است و باید با دقت و رعایت کیفیت انجام شود تا کیفیت ساختمان مربوطه هم افزایش یابد.

بنابراین علاوه بر دستمزد مجریان و استادکارانی که در کار نصب و اجرای این عایق حرارتی هستند و همچنین هزینه مربوط به تهیه مصالح و متریال مورد نظر باید به هزینه‌های جانبی هم توجه داشته باشید. هزینه‌هایی مانند ابزارهای مورد نیاز برای اجرای چنین نمای حرارتی می‌تواند از هزینه‌های جانبی باشد. به این ترتیب می‌توانید با مجموع این هزینه‌ها برآورد کنید که هزینه مربوط به نصب و اجرای این نما تا چه مبلغی خواهد شد.

مدت زمان اجرای عایق حرارتی اتیکس (ETICS) در ساختمان چقدر است؟

برای برآورد مدت زمانی که اجرای چنین نمای ساختمانی نیاز دارد، باید به چندین عامل توجه کنید. این عوامل می‌تواند شامل میزان تخصص و سرعت عمل کارشناسان و استادکاران این زمینه باشد. هر چه تخصص و مهارت بیشتری داشته باشند قاعدتا در زمان مناسب‌تری می‌توانند پروژه اجرای سیستم اتیکس را به اتمام رسانند. از طرفی شرایط آب و هوایی در زمان نصب این نوع عایق‌ها می‌تواند عامل دیگری باشد که تعیین کند شما به چه مدت زمان برای نصب این عایق نیاز دارید. از سوی دیگر متراژ ساختمان و نوع مصالح انتخاب شده می‌تواند عامل دیگری باشد که باعث تعیین مدت زمان مورد نیاز برای اجرای عایق حرارتی اتیکس شود

کلام پایانی

در این مقاله به صورت جامع و کامل به مبحث عایق حرارتی نمای اتیکس پرداخته شد. شما می‌توانید از این نمای عایق حرارتی برای ساختمان خود استفاده کنید. به این ترتیب علاوه بر آنکه زیبایی نمای خارجی ساختمان را تامین می‌کنید، امکان بهره‌ بردن از مزایای عایق‌های حرارتی نمای ساختمان را هم فراهم می‌سازید. با استفاده از چنین عایق‌های حرارتی می‌توان جلوی هدررفت انرژی را گرفت و مانع از انتقال حرارت از درون ساختمان به خارج آن و همچنین به صورت بالعکس شد. در واقع استفاده از این نوع سیستم، باعث می‌شود شما با یک تیر دو نشان بزنید.