میلگرد بستر نوعی میلگرد دو مفتول به هم متصل شده یا میلگرد عاج‌دار عادی است که درون رج‌های دیوار در هنگام ساخت ساختمان قرار می گیرد. میلگرد بستر برای اینکه به ستون اسکلت متصل شود، به گیره و قلاب نیاز دارد. گیره میلگرد بستر وظیفه دارد تا میلگرد بستر را به گونه‌ای به ستون متصل کند که ثابت در جای خود باقی بمانند. در حقیقت نصب و اتصال درست این گیره به قلاب و قلاب به میلگرد باعث انتقال نیروهای لرزه‌ای وارده به دیوار، به قلاب و در نهایت ستون می‌شود. گیره میلگرد بستر در واقع جزو اتصالات وال پست بوده و از ورقه‌های فولادی با استحکام بالا ساخته می‌شود.
گیره میلگرد بستر چه کاربردی دارد؟
مهم‌ترین و اصلی‌ترین کاربرد و وظیفه گیره میلگرد بستر، اتصال دیوار (میلگرد) به سازه (ستون) است. از گیره میلگرد متصل شونده به ستون یا وال پست برای مهار دیوارهای داخلی و خارجی ساختمان‌های در حال ساخت استفاده می‌شود. به طور کلی عملکرد والپست و میلگرد بستر به اتصال درست و اصولی این گیره وابسته است تا بتوانند نیروهای لرزه‌ای وارد شده بر اثر وزش شدید باد یا زلزله به دیوارها را مهار کنند. برای اینکه بتوان ساختمانی مطابق با استانداردهای موجود در آیین نامه ایمنی ساختمان‌ها در برابر زلزله ساخته و نیروهای خمشی وارد به دیوار را به عضو قائم سازه منتقل کرد، بهترین راه حل به‌کارگیری گیره میلگرد بستر خواهد بود.
مزایای استفاده از گیره میلگرد بستر در مهار دیوار با وال پست چیست؟
با توجه به اینکه امروزه ساختمان‌های بلند و چند طبقه جای خانه‌های ویلایی قدیمی را گرفته‌اند و جمعیت نیز روزبه‌روز در حال افزایش است. صنعت ساختمان سازی با چالش‌های متنوعی در رابطه با نحوه ساخت ساختمان‌ها و افزایش امنیت ساکنان آن مواجه است. هر کشوری با توجه به موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی خود ممکن است احتمال رخ دادن پدیده‌هایی مانند سیل، زلزله، فوران آتش فشان، سونامی، طوفان و… را داشته باشد. تمامی این پدیده‌ها ضربه‌های لرزه‌ای با شدت‌های متفاوتی را به دیواره‌های ساختمان‌ها وارد می‌کنند که با روش مهار دیوار با وال پست توسط میلگرد بستر و گیره میلگرد بستر می‌توان هر ساله جان افراد زیادی را نجات داد. همچنین می‌توان خسارات وارد به منازل مسکونی و اماکن تفریحی، تجاری و اداری را تا حد زیادی کاهش داد. در ادامه بیشتر به مزایای استفاده از این تجهیزات می‌پردازیم:
- عدم نیاز به دوغاب ریزی:
برای استفاده از گیره میلگرد wall post نیازی نیست که دیوار و محل اتصال گیره و قلاب ستون از قبل دوغاب ریزی شود.
- اتصال محکم دیوارهای دوطرفه یا بازشو:
دیوارهای دوطرفه و دیوارهای بازشو به کمک گیره و میلگرد وال پست‌ها محکم به یکدیگر متصل شده و مقاومت خمشی آنها بهتر خواهد شد.
- اتصال محکم دیوارهای متقاطع:
اتصال دیوارهای متقاطع با گیره میلگرد بستر میلگرد بستر در وال پست‌ها به مقاومت بیشتر سازه و دیوارها کمک می‌کند.
- هزینه اقتصادی و افزایش طول عمر ساختمان:
با توجه به اینکه مستحکم سازی ساختمان با کمک این روش، بازدهی بسیار بالایی دارد و در طولانی مدت از ترک خوردن دیوارها بر اثر لرزه‌های کوچک جلوگیری می‌کند، هزینه تعمیرات ضروری ساختمان کاهش یافته و عمر مفید ساختمان نیز بیشتر خواهد بود.
- افزایش مقاومت کششی و خمشی دیوار:
اتصالات گیره و میلگرد بستر و وال پست‌ها باعث افزایش مقاومت دیوار در برابر نیروی کششی و خمشی می‌شوند.
- نصب به صورت قائم:
گیره میلگرد بستر علاوه بر اتصال افقی، قابلیت اتصال عمودی میلگردهای عمودی بستر به سازه را نیز دارد.
اتصال گیره میلگرد بستر در هنگام دیوارچینی مطابق ضوابط آیین نامه
اجرای وال پست و اتصال میلگرد بستر به ستون به وسیله گیره میلگرد بستر در هنگام دیوارچینی ساختمان انجام شود. رخ دادن حوادث طبیعی مانند زلزله و سونامی باعث شده است تا در کشورهای سراسر جهان و حتی ایران، استانداردهایی توسط سازمان مربوط به بحث صنعت ساختمان تدوین و ارائه شود. بحث wallpost و میلگرد بستر و اتصال گیره میلگرد بستر در هنگام دیوار چینی، جزو ضوابط اجرایی استاندارد 2800 است که از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول این استاندارد شامل دیوارهایی است که دخالتی در میزان سختی سازه نداشته و درز اجرای آنها از سازه جدا است و مزاحمتی برای سازه اصلی از لحاظ مهندسی نیز ندارند.
بخش دوم آیین نامه 2800 شامل دیوارهایی است که به سازه ساختمان متصل شده‌اند. در این بخش، ضوابطی برای اتصال گیره میلگرد بستر ذکر شده است. طبق ضوابط این آیین نامه، پس از قرار دادن میلگردهای بستر درون دیوار به صورت دو رج در میان و با فاصله حدود 40 سانت از یکدیگر، باید محل دقیق قرار گیری گیره و بست را روی ستون مشخص کرد. مطابق بند 6-1-4-2-5 پیوست 6 استاندارد 2800(روش هاي اتصال دیوار به اعضاي قائم سازه اي) ، محل‌های مشخص شده بر روی ستون بتنی سازه را باید سوراخکاری کرد و سپس گیره میلگرد بستر و بست را به وسیله پیچ و رول پلاک متصل می‌کنند. در آخر باید به این نکته توجه کرد که هیچ گاه از میخ برای متصل کردن گیره میلگرد به ستون بتنی نباید استفاده کرد زیرا برای فرو کردن میخ درون ستون بتنی باید با چکش نیروی بسیار زیادی به میخ و ستون وارد شود که همین موضوع باعث به وجود آمدن شکاف و ترک در ستون و یا حتی خرد شدن قسمت از آن می شود.پس از مشخص کردن محل قرار گیری گیره و سوراخکاری ها، کافی است که قلاب اول به گیره میلگرد بستر متصل شده و سپس بر روی میلگرد به طوری که با آن همپوشانی داشته باشد قرار گرفته و ملات هر دوی آنها را بپوشاند.
البته این نکته را باید بگوییم که طبق بند 6-1-4-2-2 پیوست 6 استاندارد 2800 (اتصال به وادار ها) می توان از جوشکاری و اتصالات جوشی جهت نصب گیره میلگرد بستر به وادار یا اسکلت فلزی استفاده کرد. برای اینکه اتصال میلگرد به ستون به بهترین نحو ممکن انجام شود، باید سوراخکاری ستون با دقت انحام شده و از گیره و بست اتصال با کیفیت و استاندارد استقاده شود.
انتخاب روش وال پست یا میلگرد بستر برای استحکام ساختمان هنگام دیوار چینی
طبق شرایطی که در پیوست ششم آیین نامه 2800 طراحی ساختمان آورده شده است، به طور کلی استفاده از میلگرد بستر بنا به دلایلی نسبت به وال پست ترجیح داده شده است. دلایل این انتخاب شامل وزن کم میلگردها، سهولت نصب، انعطاف پذیری بهتر، استحکام بیشتر، مقاومت بالاتر، قیمت مناسب‌تر و کاربرد بیشتر در دیوارهای بلوی و بتنی می‌شود. اما در همین آیین نامه نیز شرایط استثنایی وجود دارد که در آنها بهتر است به طور کلی از وال پست به جای میلگرد و گیره میلگرد بستر استفاده شود. وال پست در ساختمان سازی زمانی جایگزین میلگردهای بستر خواهد شد که طول دیوار بیشتر از 40 برابر ضخامت آن یا 4 متر و ارتفاع دیوار بیشتر از 30 برابر ضخامت یا 3.5 متر باشد.
استفاده از وال پست باعث افزایش سختی سازه می‌شود و معماران فضا بندی سازه را به‌گونه‌ای انجام می‌دهند که دیوارهای غیرسازه‌ای ساختمان به طور نامنظم در پلان پخش شوند و به همین دلیل، مرکز سختی سازه که در محاسبات در نظر گرفته شده است، با مرکز سختی واقعی متفاوت بوده و فاصله بین مرکز سختی طبقات و مرکز جرم بیشتر می‌شود. از طرف دیگر، وال پست علاوه بر اتصال با گیره میلگرد بستر، به کف و سقف نیز جوش داده می‌شد و دیگر امکانی برای انبساط طولی نبشی بر اثر گرما وجود نخواهد داشت و همین مورد سبب کمانش نبشی‌ها و ایجاد تنش در دیوار و ترک روی آن می‌شود. پس با توجه به این دلایل و در نظر گرفتن آیین نامه می‌توان برای افزایش پایداری ساختمان از بین دو گزینه وال پست همراه با میلگرد بستر و میلگرد بستر تنها، یکی را انتخاب کرد.
گیره میلگرد بستر استاندارد دارای چه ویژگی‌هایی می‌باشد؟
بر اساس پیوست ششم استاندارد 2800 ( آیین نامه ایمنی ساختمان ها در برابر زلزله )، گیره متصل کننده میلگرد بستر به سازه باید دارای مشخصات و ویژگی های خاصی باشد تا در نهایت استحکام دیوارها در برابر نیروهای خارجی بالا برود. براساس این استاندارد، گیره میلگرد بستر باید فلزی بوده و از متریالی مانند ورق های فولادی گالوانیزه که ضد اکسایش هستند، ساخته شود تا در تماس با ملات دچار خوردگی و اکسایش یا همان زنگ زدگی نشود. ضخامت استاندارد ورقه فولادی برای تولید گیره 2 میلیمتر بوده و نحل قرار گیری پیچ و روس پلاک بر روی آن به درستی مشخص شده است.
راهنمای خرید گیره میلگرد بستر ویژه وال پست
همان‌طور که در بخش‌های قبلی گفتیم، گیره میلگرد بستر یکی از مهم‌ترین بخش‌های اتصالات میلگرد بستر به ستون است. گیره‌های بستر موجود در بازار دارای جنس‌ها، ابعاد و ضخامت‌های متنوعی هستند که هنگام خرید گیره برای وال پست ممکن است شما را گیج کند.
طول استاندارد برای گیره میلگرد بستر ویژه وال پست 15 سانتی‌متر و عرض‌های 3 و 4 سانتی‌متر متداول‌ترین و اندازه استاندارد آنها هستند. طول و عرض استاندارد میلگرد باعث استحکام بیشتر میلگرد در جای خود و انتقال بهتر نیرو وارده به دیوار از میلگرد به ستون می‌شود؛ اما طول و عرض‌های بزرگ‌تر از حد استاندارد فقط بیشتر هزینه بر بوده و تأثیر زیادی در مقاومت ساختمان ندارد. برخی از این گیره‌ها بر روی خود فرورفتگی‌هایی دارند که این فرورفتگی‌ها به دلیل افزایش استحکام قطعه و قرار گیری بهتر ملات بر روی آن ایجاد شده‌اند.
عوامل تأثیرگذار روی قیمت فروش گیره میلگرد بستر
تمامی اتصالات میلگرد بستر به خصوص گیره میلگرد بستر از جنس فولاد گالوانیزه ضد زنگ ساخته می‌شوند. قطعات فولادی در صنعت‌های مختلف کشور به ویژه صنعت ساختمان سازی استفاده بسیاری دارند و به همین دلیل قیمت این قطعات به طور مستقیم با کاهش یا افزایش میزان تولید یا قیمت فولاد، تورم و قیمت ارز مرتبط بوده و دارای نوسان است. عوامل دیگری به جز قیمت فولاد بر روی قیمت تمام شده گیره میلگرد بستر تأثیر می‌گذارند که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد:
- ضخامت گیره میلگرد بستر:
ضخامت گیره تولید شده به ضخامت ورقه فولادی بستگی دارد که کارخانه برای تولید گیره از آن استفاده می کند. طبق آیین نامه 2800، ضخامت استاندارد گیره ها 2 میلی متر است و اکثر گیره های تولیدی نیز همین ضخامت را دارند. برخی از گیره های میلگرد بستر موجود در بازار ممکن است ضخامت کمتر یا بیشتری داشته باشند که باعث کاهش یا افزایش قیمت آنها می شود.
- طول گیره میلگرد بستر:
مدل‌های موجود گیره میلگرد بستر در بازار اغلب در دو طول 15 و 20 سانتی متری هستند و در صورت نیاز، می‌توان گیره با طول کمتر یا بیشتر سفارش داد که باعث کاهش یا افزایش قیمت تمام شده گیره می‌شود.
- عرض گیره میلگرد بستر:
در حال حاضر گیره‌های بستر تولیدی اغلب در دو عرض 3 و 4 سانتی متر به بازار عرضه می‌شوند. البته می‌توان گیره میلگرد بستر را در عرض‌های بزرگ‌تری نیز سفارش داد که چون میزان ورقه فولادی مصرفی بیشتر خواهد شد، قیمت تمام شده نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
- نوع جنس گیره میلگرد بستر:
طبق استاندارد 2800، متریال استاندارد برای ساخت گیره‌های میلگرد بستر، فولاد گالوانیزه ضد زنگ است که قیمت آن بر اساس تغییرات قیمت جهانی و داخلی فولاد می‌تواند متغیر باشد. البته به‌طورکلی گیره‌های موجود در بازار، از ورق سیاه، ورق گالوانیزه و ورق ضد زنگ فولادی هستند که گیره‌های فولادی گالوانیزه چون استاندارد بوده و فروش بیشتری دارند، قیمتشان نسبت به سایر گیره‌ها بالاتر است.
حذف گیره میلگرد بستر در سیستم وال مش
وال مش نیز مانند وال پست شامل المان‌هایی است که باعث افزایش یکپارچگی و استحکام دیوارهای غیر سازه‌ای در ساختمان می‌شود. در اجرای وال مش، اتصالات غیر ضروری مانند گیره میلگرد بستر، بست‌های U شکل و وادارها و مراحلی مانند سوراخ کردن بتن، جوشکاری، نصب گیره و پلیت در بتن حذف شده و بنابراین سرعت دیوار چینی افزایش پیدا کرده و هزینه‌های اضافی حذف شدند.
در سیستم وال مش علاوه بر حذف اتصالات بستر، خود میلگرد بستر و وادارهای افقی و عمودی نیز قابل حذف هستند. حذف کردن گیره میلگرد بستر و ادوات فولادی نه تنها بار کلی وارد بر ساختمان و وزن کلی سازه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، بلکه مهار نیروهای لرزه‌ای را به خوبی انجام داده و بار اضافه‌ای به ساختمان وارد نمی‌کند و هزینه اجرای آن نیز بسیار کمتر است. ایمن سازی ساختمان با میلگرد و گیره میلگرد بستر تنها در هنگام دیوار چینی ساختمان امکان پذیر است؛ اما در شیوه وال مش می‌توان بعد از اتمام دیوار چینی یا حتی در ساختمان‌های چند سال ساخت و قدیمی، بدون استفاده از میلگرد و گیره و حتی بدون حضور فرد متخصص، ساختمان را ایمن سازی کرد.
روش‌های اتصال میلگرد بستر به ستون و وادارها مطابق پیوست 6 آیین نامه 2800
طبق آنچه که در پیوست شماره 6 آیین نامه 2800 آمده است، روش های مختلفی جهت اتصال میلگرد بستر به ستون های فولادی، بتنی و وادارها معرفی شده است که آنها را در ادامه مشاهده می کنیم:
- اتصال میلگرد بستر به ستون و یا وادار با گیره میلگرد بستر و شاخک انتهایی: در این روش از گیره و شاخت انتهایی که همان قلاب متصل کننده است، برای اتصال میلگرد و گیره به یکدیگر استفاده می‌شود.
- اتصال میلگرد بستر به ستون و وادار با ناودانی منقطع: نبشی‌ها و ناودانی‌هایی که در این روش مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید با روش نورد سرد و نورد گرم تولید شده باشند.
- اتصال میلگرد بستر به ستون فلزی و یا وادار با جوش
- اتصال میلگرد بستر به ستون بتنی با ورق اتصال
جمع بندی نهایی
با توجه به وجود احتمال رخ دادن حوادث غیر قابل پیش بینی؛ مانند زلزله که می‌توانند خسارت زیادی به ساختمان‌ها وارد کنند، آیین‌نامه‌ای با عنوان آیین نامه 2800 تدوین گردید. در این آیین نامه تمامی ضوابط اجرایی مربوط به نصب گیره میلگرد بستر برای مهار نیروهای کششی و برشی که بر دیوارهای ساختمان وارد می‌شوند ذکر شده است. گیره میلگرد بستر یکی از اتصالاتی است که در وال پست‌ها وجود داشته و می‌تواند با متصل کردن دیوار به ستون این نیروها را مهار کند. پارامترهای مهم در انتخاب و خرید گیره میلگرد بستر استاندارد، روش‌های اتصال گیره میلگرد در هنگام دیوار چینی و مهار دیوار با وال پست و قیمت خرید این تجهیز مواردی بود که در این مقاله سعی کردیم به طور کامل به آنها بپردازیم.